پرلیت نوعی سنگ آتشفشانی از نوع سیلیکات آلومینیوم ، سدیم و پتاسیم است که بشر از حدود قرن سوم قبل از میلاد آن را به عنوان یک شیشه آتشفشانی میشناخته است . پرلیت از لغت پرل به معنای مروارید که یک کلمه فرانسوی است گرفته شده است .
بخش عمده معادن این کانی غیر فلزی در اطراف شهر میانه در استان آذربایجان شرقی است . برای اینکه پرلیت در صنعت مورد استفاده گیرد ابتدا باید منبسط شود . برای این کار ، پس از استخراج سنگ پرلیت از معدن ، آن را خرد کرده ، سپس دانهبندی و خشک میکنند . بدین ترتیب پرلیت خام بدست می آید .
پس از دانهبندی و خشککردن، پرلیت خام آماده پخت و منبسط شدن در کارخانههای انبساط پرلیت می شود . عمل انبساط ، در کورههای ثابت عمودی همراه یا بدون پیش گرمکن انجام می شود .
ابتدا پرلیت در پیش گرمکن تا حدود ۴۰۰ الی ۵۰۰ درجه سانتیگراد گرم شده و در مرحله بعد وارد کوره اصلی میگردد. در کوره اصلی ، پرلیت در دمای حدود ۷۰۰ الی ۱۳۵۰ درجه سانتیگراد انبساط پیدا می کند .
این افزایش حجم ، به علت وجود ۲ الی ۵ درصد آب در درون پرلیت است که سبب نرم شدن و انبساط آن میشود. آب موجود در پرلیت تبدیل به هزاران حباب شیشهای نازک در آن می شود . سبکی و خواص استثنایی که پرلیت پیدا میکند بخاطر وجود همین حبابهای شیشه ای است . بعد از افزایش حجم ، پرلیت وارد سیکلون شده و پس از خنک شدن مجددا دانهبندی میگردد. نهایتاً ، در انتهای خط تولید ، گرد و خاک آن گرفته میشود .
قطر ذرات پرلیت پس از افزایش حجم حدود ۳ برابر و حجم آن ۲۷ برابر میگردد . چگالی پرلیت خام حدود ۱۲۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است که پس از انبساط ، چگالی آن حدوداً کمتر از ده درصد چگالی اولیه ، یعنی حدود ۳۰ الی ۴۰۰ کیلوگرم در مترمکعب می شود . (بطور میانگین در اغلب موارد حدود ۱۵۰-۱۰۰ کیلوگرم در مترمکعب) .
پرلیت با بیش از ۱۵۰۰ نوع کاربرد ، نقش بسیار مهمی در صنایع مختلف دارد . مهمترین کاربردهای آن در صنعت ساختمان بشرح زیر است :
– ساخت قطعات بتنی سبک و قطعات پیش ساخته
– کروم بندی سقف
– شات کریت
– پلاسترها (گچ و پرلیت)
– پوشش پلی استری
از موارد استفاده دیگر پرلیت میتوان به کاربرد آن به عنوان اندود مقاوم در مقابل آتش و نیز عایق حرارتی در درجه حرارتهایی که عایقکاری در دماهای بین ۲۰۰ تا ۸۰۰ درجه سانتیگراد مورد نیاز است نام برد .